08/12/2009 20:17
Arapça kökenli "üslüp" sözcüğünün yerine kullanılan sözcük. Yazınsal anlamı, sanatçının görüş, duyuş, anlayış ve anlatışındaki özelliktir. Aynı zamanda bir türün, çağın kendine özgü anlatış biçimine de biçem denmektedir. Biçemde genelden ayrılık ve kendine özgülük vardır. Sanatçının biçemini; ele aldığı konu, olaylara ve insanlara bakış açısı, yaşadığı dönem, özel becerileri ve daha birçok özelliği oluşturur. Yapıttaki tümce kuruluşu, sözcük seçimi, kullanılan deyimler ve terimler, yapılan söz sanatları, anlatımdaki yalınlık ve benzeri nitelikler biçeme şekil verir. Sözcüğün eş ve yakın anlamlıları "üslüp", "tarz", "stil"dir.

Biçem sözcüğünün "biçim" yerine kullanılması anlam karışıklıklarına neden olur. Bu nedenle "biçim" ile "biçem" arasındaki anlam ayrılığı gözden kaçırılmamalıdır.

Düşlenmiş, tasarlanmış konular bir yana, yaşanmış, somut, herkesin tanığı olduğu bir olay ya da durum değişik biçemlerde yazılabilir. Ferit Edgü "Yazmak Eylemi" adlı yapıtında herkesin tanık olduğu bir olayı, İstanbul'da kimi kişilerin esnafı kepenk kapatmaya zorlaması yüzünden, dükkânların açılamayışını konu olarak seçmiş. Üslüplu 101 metin deneyen Ferit Edgü, böylece bir yazının birden çok yazım olanağının bulunduğunu okuyucuya göstermek istemiştir. Aynı konunun değişik üslüplarla anlatılabileceğini göstermek için bu kitaptan iki denemeyi alıntılayalım. İlk alıntı, öznel; ikinci alıntı nesnel bir üslüpla yazılmıştır.

"Anlıyorum. Dükkânları açtırmayanları da dükkânları açmayanları da. Garip günlerde yaşıyoruz. Anlıyorum.

Adım gibi biliyorum ki, bu eylem, karanlık günlerin ne ilk ne de son eylemi. Ama anlıyorum. Güçlerini göstermek istiyorlar. (...)

Anlıyorum. Dükkânlarını açmayan esnafı da anlıyorum. Korkuyorlar. Yarın bir bomba... hop... tüm dükkânlarla birlikte sen de uçmuşsun. Onları da onların korkularını da anlıyorum."

"Bugün dükkânların hemen hemen tümü kapalıydı. Bir terör grubunun eylemi sonucu olduğu söyleniyor. Dün söz konusu örgütün militanları, dükkânlara tek tek uğrayıp (bugün) dükkânlarınızı açmayacaksınız,demişler. Tehdit etmişler.

Kapalı olan dükkânların sayısına bakılırsa bu buyruğa büyük çapta uyulduğu anlaşılıyor. Bu eylemin amacı, şu ana değin açıklanmamışsa da bir güç belirtisi olarak değerlendirilebilir."

Bu iki parçanın konu ortaklığına karşılık, söyleyişteki farklılığı "biçem"i verir bize.

Önceki
Önceki Konu:
Beyaz Diş
Sonraki
Sonraki Konu:
Bilbaşar, Kemal

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu