Selçuklularla Gazneliler arasında Merv civarındaki Dandanakan Kalesi yakınında 1040'ta yapılan savaş. Gaznelilerin hükümdarı Sultan Mes'ud, Selçukluların artık kendi devleti için ne kadar büyük bir tehlike olduğunu anlamış ve onlar üzerine sefere çıkmıştı. Sultan Mes'ud Selçuklularla 1039'da yaptığı ilk iki savaşta onları yendi. Ancak bu Gazneliler için Selçukluları tümüyle egemenlikleri altına alacakları kesin bir zafer değildi. Bu nedenle Selçuklulara barış teklif edildi.

Selçuklular tarafında da kabul edilen bu teklife göre; Gazneli ordusu Herât'a gidecek, Nesâ, Baverd, Fevare kentleri ve hudutları Selçuklulara teslim edilecek, Selçuklular ele geçirmiş oldukları Nişabur, Serahs ve Merv'i boşaltacaklardı. İki tarafın da bu geçici barışı kabul etmelerinin nedeni, dinlenmek ve yeniden savaşa hazırlanmaktı.

Selçuklular barış şartlarına uymadıkları gibi, Gaznelilerin topraklarına yeniden akınlara başladılar. Sultan Mes'ud Selçuklulara karşı bir kez daha harekete geçti. Selçuklular ile Gazneliler arasında süren çarpışmaların en büyüğü ve en önemlisi Merv dolaylarındaki Dandanakan Kalesi'nin yakınlarında oldu. Selçuklular, Sultan Mes'ud yönetimindeki ordu karşısında kesin bir zafer elde ederek, Gaznelileri hezimete uğrattılar (24 Mayıs 1040). Dandanakan Savaşı'nı kazandıktan sonra Selçuklu Beyleri toplanarak Tuğrul Beyi "Horasan Emiri" ilân ettiler. Artık Horasan'da tümüyle bağımsız bir devlet kuruyorlar ve büyük bir imparatorluk için ilk adımlarını atıyorlardı. Ayrıca devrin âdetleri gereğince çevredeki hükümdarlara zaferlerini bildiren "fetihnameler" gönderdiler.