08/12/2009 20:17
Deniz ve karanın birleştiği yer. Kıyıların şekillenmesinde etkili olan faktörler şunlardır: dalgalar, akıntılar, gelgit, akarsular, buzullar, iç kuvvetler ve kıyıdaki dağların uzanış biçimi. Ayrıca canlılar (mercanlar) da kıyı oluşumunda az da olsa etkilidir. Bunların dışında rüzgârlar da kıyı oluşumlarında dolaylı etkiye sahiptirler.

Her kıyı biçiminin kendine göre bir adı vardır. Başlıca kıyı tipleri şunlardır.

1. Enine Kıyılar: Dağların kıyıya dik uzan-dığı yerlerde görülür.

Örnek: Ege bölgesinin kıyıları (Edremit-Kuşadası arası). Bu kıyılarda; girinti-çıkıntı fazladır. Kıt'a sahanlığı geniştir. İç kesimlere ulaşım kolaydır. Limanların art ülkesi geniştir. Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir.

2. Boyuna Kıyılar: Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülür.

Örnek: Karadeniz ve Akdeniz kıyıları. Bu kıyılarda; girinti-çıkıntı azdır. Doğal limanlar azdır ve art ülkeleri de dardır. İç kesimlere ulaşım zordur. Dalga aşındırmasıyla falez oluşumu fazladır. Kıyıyla iç kesim arasında iklim, bitki örtüsü, ekonomik etkinliklerde farklılık çoktur.

3. Ria Tipi Kıyılar: Akarsu vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.

Örnek: İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı, Haliç ve G. Batı Anadolu kıyıları.

4. Dalmaçya Tipi Kıyı: Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir. Dağların yüksek kısımları kıyıda adaları oluşturur.

Örnek: Adriyatik Denizi'nde Dalmaçya kıyıları (eski Yugoslavya kıyıları). Yurdumuzda Antalya- Kaş kıyıları da bu tip kıyılar için iyi bir örnektir.

5. Limanlı Kıyılar: Geniş tabanlı vadilerin ya da koy ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir.

Örnek: Karadeniz'in kuzeyindeki kıyılar (Odessa, Dinyeper). Yurdumuzda da Büyükçekmece ve Küçükçekmece kıyıları böyle kıyılardandır.

6. Haliç (Estuar) Tipi Kıyılar: Gelgit olayının etkisiyle akarsu ağızlarında oluşan kıyılardır. Kuzeybatı Avrupa kıyılarındaki önemli limanlar buna örnektir. Yurdumuzda bu tip kıyı yoktur.

7. Fiyort Tipi Kıyılar: Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşan kıyılardır. Bu kıyılara en iyi örnek olarak İskandinav Yarımadası'ndaki kıyılar gösterilebilir. Eğer kıyıda adalar var ve kıyının girintisi-çıkıntısı fazlaysa bu tür kıyılara skyer tipi kıyılar denir.

Örnek: Norveç kıyıları

8. Resif Kıyıları: Mercan iskeletlerinin üst üste birikmesiyle oluşan kıyı tipidir.

Örnek: Avustralya kıt'asının doğusunda yer alan mercan adalarının kıyıları.

Önceki
Önceki Konu:
Kıyamet
Sonraki
Sonraki Konu:
Kızılderili

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu