Ünsüzler gırtlak kirişlerinde perdelenirken titreyip titremediklerine göre ikiye ayrılır: yumuşak ünsüzler, sert ünsüzler.

Kimi ünsüzler, ünlüler gibi ses kirişlerini biraz titretirler. Bunlara yumuşak ünsüzler denir. Yumuşak ünsüzler şunlardır: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.

Ses kirişlerini titretmeyen, yalnızca çıkaklarda biçimlenirken gürültüleri işitilen ünsüzlere sert ünsüzler denir. Sert ünsüzler şunlardır: ç, f, h, k, p, s, ş, t.

Yumuşak ünsüzlerden b, c, d, g süreksiz yumuşak ünsüzlerdir.

Sert ünsüzlerden ç, k, p, t süreksiz sert ünsüzlerdir.

Örnek

Ağaca çok sayıda kuş konmuştu.

Anne kaşığı eline aldı, tencereye daldırdı.

Sevgi kitabını kapladı, kitaplıktaki yerine koydu.

Yurdumuzun en büyük dağı Ağrı'dır.

Tümcelerde altı çizili sözcüklerin asılları ağaç, kayık, kitap ve yurttur. Ancak bu sözcüklerin tümce içinde ağac, kaşığ, kitab ve yurd biçimine girdiği görülmektedir. Sözcüklerdeki bu değişmelere sözcüklerin sonlarına gelen ünlüler neden olmuştur:

ağaç-a - ağaca, kaşık-ı - kaşığı, kitap-ı - kitabı, yurt-umuz - yurdumuz

Değişme, yumuşama biçiminde olmuş, süreksiz sert ünsüzler (ç, k, p, t) yumuşayarak süreksiz yumuşak ünsüzlere (c, g, b, d) dönüşmüştür.

Sözcük sonlarındaki süreksiz sert ünsüzler (ç, k, p, t) sonlarına ünlü bir ek aldıklarında yumuşarlar. Bu kurala ünsüz yumuşaması denir.

İLGİLİ KONULAR

Ünsüz Benzeşmesi