1832 Tokat - 1900 İstanbul) Osmanlı komutanı ve devlet adamı. 1853 yılında Kırım Savaşı'nın çıkması üzerine kurmay okulunu bitiremeden teğmen rütbesiyle Tuna cephesine gönderildi. Savaştan sonra öğrenimini tamamladı. Yüzbaşı rütbesiyle Genelkurmay Başkanlığında göreve başladı. Birçok görevden sonra Lübnan'da görev aldı. 1864 yılında binbaşılığa yükseltildi. Girit'te başlayan Yunan ayaklanmasını bastırmak üzere adaya gönderildi. 1876 yılında yarbay oldu; ertesi yıl da rütbesi albaylığa yükseltildi. Ardından 7. Yemen ordusunda görev aldı ve general oldu. Birçok ayaklanmayı başarıyla bastırdı. Türk-Rus Savaşı'nda Tuna boyunca ilerleyerek Plevne'yi ele geçirdi. Plevne'nin kalesi yoktu. Dünya savaş tarihinde ilk kez kendi buluşu olan toprağı kazdırarak yaptırdığı siperlerle, Plevne'yi savunulması kolay bir kent hâline getirdi.

Bu arada Ruslar üstün askeri kuvvetleriyle Plevne'yi kuşattı. Osman Paşa, beş ay süren kuşatma boyunca hiçbir yardım almadan çok başarılı bir savunma gerçekleştirdi. Ruslar üç çember üzerinden Plevne'yi kuşatmışlardı. Osman Paşaya, üç büyük saldırıya hiçbir yardım almadan karşı koymasından dolayı II. Abdülhamit tarafından "gazi" unvanı verildi. Dördüncü saldırıda kuşatmayı yarmak amacıyla karşı saldırıya geçti. İlk iki kuşatmayı yaran Osman Paşa, üçüncü çemberde yaralanarak tutsak düştü. Rus çarı, Osman Paşaya çok büyük saygı göstererek üniformasını taşımasına ve kılıcının alınmamasına izin verdi. Tutsaktan çok bir konuk gibi ağırlandı.

Ayastefanos Antlaşması'nın imzalanmasından sonra serbest bırakıldı. İstanbul'a gelen Paşa çok büyük bir sevgiyle karşılandı. Burada Genelkurmay Başkanlığına getirildi. Ölene kadar saray mareşali unvanını taşıdı. Padişah, Osman Paşanın iki oğluna da müşirlik unvanı vererek kızlarıyla evlendirdi. Tüm resmi görevlerde padişahın yanında yer alan Paşa, vasiyeti gereğince öldükten sonra Fatih Camii'ne gömüldü. Türbesi, ona çok büyük saygı ve sevgi gösteren II. Abdülhamit tarafından yaptırıldı.