İslâm devletlerinde, Müslüman olmayan halktan alınan vergiler. Bu vergilerin bir kısmı kişilerden toplanırdı; buna harac-ı rüus denirdi. Bir bölüm vergi de toprak vergisiydi; bu da harac-ı arazi olarak adlandırılmıştı. Toprak vergisi olan harac-ı arazi toplanma koşullarına göre iki türlüydü; harac-ı mukasem ve harac-ı muvazzaf.

Harac-ı mukasem, ürünün miktarına göre toplanırdı, buna öşür ya da aşar da denirdi. Harac-ı muvazzaf ise toprağın büyüklüğüne göre toplanırdı ve cizye olarak da bilinmekteydi.