08/12/2009 20:17
Türk halk edebiyatının, âşık edebiyatında hece ölçüsüyle söylenen en yaygın ve eski şiir türü.

Doğa, aşk, ölüm, ayrılık, yiğitlik, toplumsal olaylar koşmalarda sıkça işlenen konulardır. Dörder dizelik bendlerden oluşur. Bend sayısı genellikle 3 ilâ 5 arasındadır. Hece ölçüsünün 6+5 ya da 4+4+3 duraklı 11'li kalıbıyla yazılır. Şair, koşmanın son bendinde adını ya da takma adını söyler. Koşmalar dile getirilen duygular ve söylenişlerine göre koçaklama, güzelleme, taşlama, ağıt gibi adlar alır. Karşılıklı konuşma şeklinde yani "dedim" "dedi" diye başlayan dizelerle de söylenebilir. Bu tür koşmalara "mürâcaa" denir. Bütün kafiyeleri cinaslı olan koşmalara "tecnis" denir.

Koşmalar ezgilerine ve yapılarına göre olmak üzere ikiye ayrılır.

Ezgilerine göre koşmalar, özel bir biçimde okunur ve hece sayısı dikkate alınmaz. Yapılarına göre koşmalarınsa yedi türü vardır.

Düz koşma âşık edebiyatında en sık kullanılan türdür. Adi koşma olarak da bilinir.

Yedekli koşma, koşma-mâni ve yedekli 5'li koşma olmak üzere iki türdür.

Musammat koşma, Divan edebiyatındaki musammat gazele benzer ve iç kafiyeli koşmalardır.

Ayaklı koşma, ilk bendin dize sonlarına, diğer bendlerinse yalnızca son dizelerine ekler yerleştirilerek söylenir.

Zincirleme koşmada bendlerin dördüncü dizesinin kafiyesi bir sonraki bendin ilk dizesinin başında tekrarlanır. Genellikle destanlarda kullanılır.

Zincirleme ayaklı koşma, zincirleme koşmalara bazı ekler yapılarak yazılır.

Koşma şarkıdaysa her bendinin dördüncü dizeleri aynı olan koşmalardır.

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu