08/12/2009 20:17
(1869 Arapkir - 1932 İstanbul) Türk düşünür, siyaset adamı ve yazarı. Jön Türkler hareketinin önderlerinden olan Abdullah Cevdet, İttihat ve Terakki Cemiyetinin de kurucularındandı. İlk öğrenimini Arapkir'de ve Hozat'ta yaptı, Elâzığ Askeri Rüşdiyesini bitirdi. Kuleli Askeri Tıbbiye İdadisinden de mezun olduktan sonra Mekteb-i Tıbbiyeye girdi. O dönemde modern biyolojinin ve batılı düşünce akımlarının etkisinde kaldı.

Öğrenciyken 1889'da tıbbiyeli arkadaşlarıyla, sonradan İttihat ve Terakki Cemiyeti adını alacak olan İttihad-ı Osmani adlı gizli örgütü kurdu. Siyasi etkinlikleri nedeniyle birçok kez tutuklandı. 1894'te Mekteb-i Tıbbiyeden mezun oldu. Haydarpaşa Hastahanesinde görev yaptı. Geçici olarak Diyarbakır'a görevli olarak gönderildi. Orada Ziya Gökalp gibi pek çok kişinin örgüte katılmasına önayak oldu. İstanbul'a döndükten sonra siyasi etkinliklerini sürdürdüğü için bir grup arkadaşıyla birlikte tutuklandı. 1896'da Bakanlar Kurulu kararıyla Trablusgarb'a sürüldü. Burada da siyasetten uzak kalmadı.

Mizan ve Meşveret dergilerinde imzasız yazılar yayımlandı. Ardından Fizan'a sürüldüyse de oradan Tunus'a kaçtı. Paris'e geçerek, II. Abdülhamit yönetimine karşı mücadele veren Jön Türklere katıldı. 1897'de Cenevre'ye giderek İttihat ve Terakki Cemiyetinin merkez komitesinde yer aldı. 1899'da Viyana büyükelçiliği doktorluğuna atandı. 1903'te tekrar Cenevre'ye giderek bir matbaa kurdu ve İctihad (Görüş) dergisini çıkarmaya başladı. 1904'te Osmanlı İttihat ve İnkılâp Cemiyetinin kurucuları arasında yer aldı. 1904'te İsviçre'den sınır dışı edilince, Mısır'a giderek çalışmalarını sürdürdü.

İkinci Meşrutiyetin ilânından ve II. Abdülhamit'in tahttan indirilmesinden sonra İstanbul'a dönen Abdullah Cevdet, Osmanlı Demokrat Fırkasının ikinci başkanı oldu. Çıkardığı İctihad dergisi, din ve devlet aleyhinde yazılar yazdığı için birçok defa kapatıldı. Birinci Dünya Savaşından sonra siyaset ve yayın etkinliğine devam etti. İngiliz Muhibler Cemiyetini kurdu. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra İctihad dergisinde yeni yönetimi öven yazılar yazdı. Ancak yine bu dergide yayımladığı bazı yazıları nedeniyle, Abdullah Cevdet'in devlet görevi alması Cumhuriyet yönetimince yasaklandı. Bu nedenle ömrünün geri kalanını şiir kitapları ve dergisini yayımlayarak geçiren Abdullah Cevdet, 29 Kasım 1932'de öldü.

Başlıca yapıtları şunlardır:

Fen ve Felsefe (1906), Yaşamak Korkusu (1911), Beyin Fizyolojisi ve Korunması (1917), İslâm Dünyasına Tarihi ve Felsefi Bir Bakış (1922).

Önceki
Önceki Konu:
Achard, Marcel
Sonraki
Sonraki Konu:
Açıklık

Yapılan Yorumlar

Henüz kimse yorum yapmamış.

Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.

Yorum Yapın

Güvenlik Kodu