Alm. Stammgewicht (n), Kugelhantel, Scheibenhantel (f). Fr. Haltére (m). İng. Dumbbell. Barbell. Ağırlık kaldırma esâsına dayanan bir spor dalı. Demir veya tahta bir sapla birleştirilen yuvarlak veya yassı iki kütlenin meydana getirdiği âlet. Eski devirde atlayıcılara çeviklik kazandırmaya yarayan taştan veya kurşundan yapılma uzun kütle.

Birçok milletin bağlı olduğu Milletlerarası Haltercilik ve Beden Eğitimi Federasyonu (F.İ.H.C.) tarafından yarışmalar hakkında karar alınır. Halterde yalnız amatör lisans tanınmıştır. Atlet sâdece Halter Federasyonunun yönetmeliği altında düzenlenmiş bir yarışmaya katılabilir.

Halter müsâbakaları, eni ve boyu 4 m, yüksekliği 10 cm olan tahtadan bir ring üzerinde yapılır.

Halter yarışmalarında gâye, sporcunun yerde bulunan ağırlığı tek veya iki kolla baştan yukarı kaldırmasıdır. Hareketleri; baskılama (yerden kesme), koparma, omuzlama ve silkme (atma)dir. Sporcunun her harekete göre seçtiği ağırlık için üç deneme hakkı vardır.

Müsâbakaları, biri ring âmiri olan üç hakem ile, beş kişiden müteşekkil bir jüri ve bir spiker ile, sekreter idâre eder. Haltere takılan ağırlıklar demir levha şeklindedir ve bu ağırlıklar 2,5 kg ve katlarıdır. Yarışmalara katılacak ekiplerin her ağırlık sınıfından birer halterciden meydana gelmesi ve ekibin âzamî ağırlığının (7 halterci için) 550 kilogramı geçmemesi lâzımdır.

Halterciler kısa kollu bir fanila, şort, atlet suspansuarı veya tek parçalı bir mayo giyerler. Ayakkabılarının ökceleri ise 4 santimetreden yüksek olamaz. Eğer halterci kemer takarsa kemerin kalınlığı 10 santimetreyi geçemez. Halterciler müsâbakalardan 1 saat 15 dakika önce tartılırlar. Tartı esnâsında o katagori için tâyin edilmiş bütün hakemlerin orada bulunması lâzımdır.

Halter için vücut yapısı husûsiyeti mühimdir. Bu sebeple diğer spor branşlarıyla meşgul olan sporcular muayyen dozlarda halter yapmak sûretiyle fizikî yapı ve kuvvetlerini artırarak daha ileri rekorlara erişebilirler. Yarışmacıların kilolarına göre kategorileri şöyledir:

OLİMPİYAT ŞAMPİYONLARI

52 kg

1972 Smalcerz Polonya 337,5 kilo

1976 Woronin S S C B 243,5 kilo

1980 Aliew S S C B 243,0 kilo

1984 Zeng Çin Halk Cum. 235,0 kilo

1988 Sevdalin Marino Bulgaristan 270,0 kilo

1992 İvan İvanov Bulgaristan 265,0 kilo

56 kg

1972 Földi Macaristan 377,5 kilo

1976 Nourikian Bulgaristan 262,5 kilo

1980 Daniel Nunen Küba 275,0 kilo

1984 Wu Çin Halk Cum. 267,5 kilo

1988 Oxen Mirzoian SSCB 292,5 kilo

1992 Chun Byung Kwap Güney Kore 287,5 kilo

60 kg

1972 Nourikian Bulgaristan 402.5 kilo

1976 Kolesnikov S S C B 285,5 kilo

1980 Mezin S S C B 282,5 kilo

1984 Chen Çin Halk Cum. 282,5 kilo

1988 Naim Süleymanoğlu Türkiye 342,5 kilo

1992 Naim Süleymanoğlu Türkiye 320,0 kilo

67,5 kg

1972 Kırshinow S S C B 460,0 kilo

1976 Korol S S C B 305,0 kilo

1980 Roussev Bulgaristan 342,5 kilo

1984 Yao Çin Halk Cum. 320,0 kilo

1988 Joachim Kunz Doğu Almanya 340,0 kilo

1992 İsrael Mlitosion BDT 337,5 kilo

75 kg

1972 Bikow Bulgaristan 485,0 kilo

1976 Mitkoff Bulgaristan 335,0 kilo

1980 Zaafet Bulgaristan 360,0 kilo

1984 Radschnsky Federal Almanya 340,0 kilo

1988 Borislav Gudikov Bulgaristan 375,0 kilo

1992 Fedor Kassapu BDT 357,5 kilo

82,5 kg

1972 Jennessen Norveç 507,5 kilo

1976 Schari SSCB 365.0 kilo

1980 Vardanyan SSCB 400,0 kilo

1984 Becheru Romanya 355,0 kilo

1988 İsrail Arsamakow SSCB 377,5 kilo

1992 Pirros Dimas Yunanistan 370,0 kilo

90 kg

1988 Anatoly Khrapaty SSCB 412,5 kilo

1992 Kakhi Kakhi BDT 412,5 kilo

100 kg

1972 Klikolov Bulgaristan 525,0 kilo

1976 Rigert SSCB 382,5 kilo

1980 Zarambe Çekoslovakya 395,0 kilo

1984 Milser Federal Almanya 385,0 kilo

1988 Pauel Kuznetsov SSCB 425,0 kilo

1992 Viktor Tregubay BDT 400,0 kilo

110 kg

1972 Alxejew SSCB 640,0 kilo

1976 Alexejew SSCB 440,0 kilo

1980 Rahmanov SSCB 440,0 kilo

1984 Oberburger İtalya 390,0 kilo

1988 Yuri Zakharevitch SSCB 455,0 kilo

1992 Ronny Weller Birleşik Almanya 417,5 kilo

1972 Olimpiyatlarına kadar koparma, silkme ve pres adları altında üç dalda yapılan halter müsabakaları bu târihten sonra sâdece koparma ve silkme dallarında yapılmaya başlandı. Toplam kilolarda 1972’den sonra görülen düşüşler bu sebepledir.

Târihçesi: Mîlattan önceki olimpiyatların programında da halter vardı. Yalnız, bu halter yarışmaları belirli bir ağırlığı kaldırmak şeklinde değildi. Ağır bir taşı kaldırmak, bu taşı belirli bir yere kadar taşımaktı. Bu spor M.S. özellikle Orta Avrupa’da yapıldı. Oradan Mısır’a, Türkiye’ye, Japonya’ya kadar gitti, daha sonraları göçmenler halteri Amerika’ya da götürdüler.

Türkiye’de modern anlamıyla halter sporunun yapılması 1900 yılında başlamıştır. Fakat Türklerde daha önceleri ağırlık kaldırma idmanları yapıldığı bilinmektedir. Ağırlık kaldırma sporuna Osmanlılar zamânında pâdişâhlar özel ilgi göstermişlerdir. Sultan Dördüncü Murâd Han, mermerden yapılma 102,56 kg ağırlığında bir gülleyi, her sabah Haremden Hasbahçeye ve Bağdat Köşküne kadar taşıdığı ve akşam dönüşünde tekrar Hareme kadar götürdüğü bilinmektedir.

Türkiye’de modern halter sporuna Galatasaray Lisesi Beden Eğitimi Öğretmeni Faik Üstün’ün şahsî gayretiyle başlandı. Faik Beyi Hakkı Köprülü, Filozof Rızâ Tevfik, İhsaniyeli Rıfat gibi amatör sporcular tâkib etti. Daha sonraları Türk halterciliğini milletlerarası müsâbakalarda başarıyla temsil eden halterciler yetişti.

Türkiye’nin ilk milletlerarası halter müsâbakalarına katılması 1924 Olimpiyatlarında oldu. Müstakil olarak Türkiye Halter Federasyonu 1960 yılında kurulmuş, bu yıldan sonra halter sporu yurdumuzda yaygınlaşmıştır. 1988 Seul Olimpiyatlarında Naim Süleymanoğlu’nun Olimpiyat şampiyonu olması ilgiyi daha çok arttırmıştır.