Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu'nun kuzey bölümünde, Karadeniz kıyıları boyunca uzanır. Adını da bu denizden alır. Bölgenin yüz ölçümü 141 000 km2dir. Yüz ölçümü bakımından Türkiye topraklarının %18'ini kaplar. Karadeniz bölgesinde bulunan iller; Rize, Trabzon, Bayburt, Giresun, Ordu, Samsun, Amasya, Sinop, Kastamonu, Zonguldak, Bolu, Artvin, Gümüşhane, Çorum, Düzce, Bartın ve Tokat'tır.

Karadeniz bölgesinin yüzey şekillerini Karadeniz kıyılarına paralel uzanan Kuzey Anadolu dağları belirler. Karadeniz bölgesi, Batı, Orta ve Doğu Karadeniz olmak üzere üç ana bölüme ayrılır. Kuzey Anadolu dağları, Doğu ve Batı Karadeniz'de iki, Batı Karadeniz bölümünde üç sıra hâlinde dizilir. İki önemli akarsuyunun ters yönde aktığı Çoruh-Kelkit vadi oluğu, bu dağları iç dağlar ve kıyı dağları olmak üzere ikiye ayırır. Batı Karadeniz Dağları, Küre (İsfendiyar), Ilgaz, Bolu ve Köroğlu dağlarından oluşur. Bu dağların yüksek kesimlerinde bulunan çayırlık alanlar hayvancılık açısından önemli alanlardır.

Karadeniz bölgesinde ovalar önemli bir yer tutmaz. Bölgenin en büyük düzlükleri, Çarşamba, Bafra ve Düzce ovalarıdır. Akarsu kaynakları açısından oldukça zengin bir bölgedir. En önemli akarsuları, Kızılırmak, Çoruh Irmağı, Harşit (Doğanköy) Çayı, Yeşilırmak, Filyos ve Sakarya Irmağı'dır. Kızılırmak, Türkiye sınırlarında doğup, bu sınırlar içinde dökülen en uzun ırmaktır. Karadeniz bölgesinde birçok yapay ve doğal göl vardır. Başlıca doğal göller, Tortum, Lâdik, Çağa, Melen ve Abant gölleridir. Karadeniz bölgesi kıyılarında Giresun Adası dışında önemli bir ada yoktur. Kıyılar, diğer bölgelerin kıyılarına oranla daha az girintili çıkıntılıdır. En önemli çıkıntı Sinop yarımadasıdır. Bu yarımadanın kuzeybatı ucunda yer alan İnceburun, Anadolu'nun en kuzey noktasıdır. Kuzey Anadolu Dağları iklim ve bitki örtüsünü de etkiler. Bu dağların kıyı ve iç kesimlerinde kalan bölgelerde farklılıklar gözlenir. Kıyı kesimlerinde denizin de etkisiyle ılımın iklim özelliği egemendir. İç kesimlerdeyse kara iklimi daha etkilidir. Kıyı kesimlerinde iklim, ılık ve yağışlıdır. İç kesimlerdeyse, yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır.

Bitki örtüsü iklim farklılıklarına göre değişiklik gösterir. Kıyı dağlarının denize bakan bölümleri ülkenin en zengin orman alanlarına sahiptir. Bu ormanların bazı kesimlerinde çay ve fındık bahçeleri vardır. Ormanların bittiği yüksek yerlerde Alp tipi çayırlar bulunur. Karadeniz bölgesinin iç kesimlerinde doğal bitki örtüsü bozkırdır. Bu bölgede yaşayan halkın büyük bir kısmı geçimini tarımdan sağlar. Bölge tarımının en önemli özelliği, diğer bölgelerdeki başlıca tahıl türü olan buğdayın yerini bu bölgenin kıyı kesimlerinde mısırın almasıdır. Nitekim Türkiye'nin mısır üretiminin üçte birinden fazlası Karadeniz bölgesinde gerçekleştirilir. Kıyı dağlarının gerisindeki ovalardaysa daha çok buğday ekilir. Bölge için arpa da önemli bir tahıl ürünüdür. Kızılırmak ve Yeşilırmak deltalarıyla Gökırmak vadisinin Boyabat kesimi ve Devrez Vadisi'nin Tosya kesiminde pirinç yetiştirilir. Baklagiller üretiminde ilk sırayı fasulye, sanayi bitkilerindeyse şeker pancarı alır. Bölgede yetiştirilen öteki ürünler arasında patates, soğan, ayçiçeği ve kendir yer alır. Türkiye'de yalnızca Doğu Karadeniz'de yetişen çay da bölgenin en önemli ürünlerindendir. Karadeniz bölgesinin özellikle doğu kesiminin başlıca meyvesi fındıktır. Karadeniz kıyı şeridi fındık ağaçlarıyla kaplıdır. Rize'de seyrek olan fındıklıklar Trabzon'da sıklaşır, Giresun ve Ordu illerinde en yoğun hâlini alır. Fındık Türkiye'nin dış ülkelere ihraç ettiği en önemli tarımsal ürünlerden biridir. Elma üretimi de oldukça fazla olan bölgede son yıllarda kivi ve avokado gibi meyveler de yetiştirilmeye başlanmıştır.

Hayvancılık alanında en çok sığır ve manda yetiştirilir. Ayrıca tavukçuluk ve arıcılık da önemli bir uğraştır. Diğer önemli gelir kaynakları balıkçılık ve orman ürünleri işlemedir. Bölgenin en ünlü deniz ürünü hamsidir. Ormanlardan önemli miktarda tomruk ve kereste elde edilir. Batı Karadeniz bölümünde tarımın yanı sıra sanayi de önem kazanır. En yaygın sanayi kuruluşları, tarımsal ürünlerin işlenmesi amacıyla kurulan kuruluşlardır. Bu sanayi kuruluşlarının en önemlisi, çay, fındık işleme, bitkisel yağ, sigara, şeker, kâğıt, süt ürünleri, deniz ve orman ürünleri işleme fabrikalarıdır. Ağır sanayi kuruluşları Batı Karadeniz bölümünde yer alır. Bunların en önemlisi, Karabük-Ereğli demir-çelik fabrikaları, Ereğli-Zonguldak kömür havzalarından çıkarılan kömürün işlenmesi, çimento ve ateş tuğlası fabrikalarıdır. Yer altı kaynakları açısından oldukça zengin bir bölgedir. Başlıca kaynaklar; altın, gümüş, taş kömürü, linyit ve bakırdır. Ayrıca şifalı birçok kaplıca da vardır. Karadeniz bölgesi, doğal kumsalları, değişik renkte yeşil alanları, kaplıcaları ve buzul gölleriyle eşsiz güzellikte olan bir bölgemizdir.

İLGİLİ KONULAR

Türkiye, Türkiyedeki Akarsular ve Göller, Türkiyedeki Dağ ve Ovalar